Browsing by Author "Pehlivan, Necmettin"
Now showing 1 - 9 of 9
Results Per Page
Sort Options
Item Şemsu'd-Dîn Muhammed b. Eşref es-Semerkandî'nin Kıstâsu'l-Efkâr fî Tahkîki'l-Esrâr adlı eserinin tahkiki, tercümesi ve değerlendirmesi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010) Pehlivan, Necmettin; Köz, İsmail; OtherTez, üç cilt olarak düzenlenmiştir. Birinci ciltte, eserin tahkiki yapılmıştır. Tahkik çalışmasında beş nüsha kullanılmıştır. Arapça metin elden geldiğince konulara göre paragraflandırılmış ve bu paragraflar da tercüme ile eş-güdümü sağlamak için numaralandırılmıştır. Ayrıca satır numarası da verilmiştir. Elden geldiğince noktalama işaretleri de kullanılmıştır. Müellifin açık veya gizli olarak yaptığı atıflar gösterilmeye çalışılmıştırİkinci cilt tercümeden oluşmaktadır. Arapça ile eş-güdümü sağlamak için tercüme de paragraflandırılmış, paragraflara da numara verilmiştir. Satır numaraları da verilmiştir. Metindeki anlaşılması güç ifadeler, bizzat müellif tarafından yazılmış şerhten yapılan alıntılarla açıklığa kavuşturulmaya çalışılmıştır. Bu alıntılar metne köşeli parantezle ([?]) yerleştirilmiştir.Üçüncü cilt, giriş ve üç bölüm olarak düzenlenmiştir. Giriş'te çalışmanın teknik boyutu, müellifin hayatı, mantığı inceleme konusu yaptığı eserler ve bilgi anlayışı, mantık ve mantığın konusu hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde kavram(tasavvur) lar mantığı ele alınmıştır. Kıstâs'ın yapısı göz önüne alınarak bu bölüm (1) Kavramlar mantığının ilkeleri ve (2) Kavramlar mantığının amacı: tarifler alt başlıklarıyla incelenmiştir. İkinci bölümde, hüküm(tasdik) ler mantığı ele alınmıştır. Bu bölüm de Kıstâs'ın içeriğine dayanılarak (1) Hükümler mantığın ilkeleri: önermeler ve hükümleri ve (2) hükümler mantığının amacı: kıyas ve hükümleri başlıkları altında incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise, Semerúandí'nin müstakil bir başlık altında ele almadan kıyasın altına bir fasıl ile eklediği kıyasa bağlı konular ele alınmıştır. Ancak bu bölümde asıl üzerinde durulan konu, ?âdâbu'l-bahs ve'l-münâzara? olmuştur. Bu konu, Kıstâs'ı kendisinden önceki ve sonraki eserlerden ayıran en önemli konudur. Diğer alt başlıklar, didaktik özellikteki özetlerden ibaret ve müellifin geleneğin bilgilerini özetinden ibarettir.Sonuç kısmında Kıstâs'ın hem suret hem de içerik olarak bir değerlendirilmesi yapılmış ve onu diğer mantık eserlerinden ayıran yönlerine vurgu yapılmaya çalışılmıştır.Item Şemsu’d-Din Muhammed b. Eşref es-Semerkandi’nin Kıstasu’l-Efkar fi Tahkiki’l-Esrar adlı eserinin tahkiki, tercümesi ve değerlendirilmesi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010) Pehlivan, Necmettin; Köz, İsmailItem Tümel Önermenin ‘Cihet’i: Muḥammed el-Āmidī’nin Refʿu’l-Ḥicāb ʿan Cemīʿi’l-Muveccehāt İsimli Eseri Bağlamında Bir İnceleme(Ankara Üniversitesi, 2019-05-31) Pehlivan, Necmettin; Çelik, Muhammet; İlahiyat FakültesiTümel önermenin modalitesinin zorunlu, dāʾimī ve diğer modalitelerden hangisiyle nitelenebileceği hususu, İslam mantık literatüründe önemli bir tartışma konusudur. Tartışma, İbn Sīnā’nın ortaya koyduğu modal mantık sistemindeki tümel önermenin modalitesine dair karşı-iddia ile başlamıştır. İbn Sīnā’nın ortaya koyduğu karşı-iddia, ilk kez Faḫruddīn er-Rāzī ile delil formunu kazanmıştır. Naṣīruddīn eṭ-Ṭūsī, iddiayı er-Rāzī’den farklı şekilde delillendirmiş, el-Ḫūnecī ise karşı-iddiayı zikredip delilini ve itirazını belirtmemiştir. İbn Sīnā karşı-iddiaya karşı-örnek ile er-Rāzī de bölme ile itiraz etmiş, eṭ-Ṭūsī ise itirazında ortaya koyduğu karşı-delilin orta teriminin kaplamını genişletmiştir. İbn Sīnā ve er-Rāzī’nin itirazları, tümel önermenin modalitesi için zorunlu modalitesi dışındaki diğer modaliteleri mümkün görürken, eṭ-Ṭūsī’nin itirazı karşı iddiayı kabul eder görünmektedir. Tümel önermenin modalitesine dair karşı-iddialar, bunların delilleri ve bunlara yönelik itirazlar, 18. yüzyıl Osmanlı bilim havzasında Muḥammed el-Āmidī tarafından Refʿu’l-Ḥicāb ʿan Cemīʿi’l-Muveccehāt isimli risalede yeniden gündeme getirilmiştir. Klasik dönemde tartışılmış bir konuyu post-klasik döneme taşıması ve bir tercihte bulunması nedeniyle oldukça kayda değer bir risaledir. Makalede, önce söz konusu tartışmanın İslam mantık literatüründeki serencamı özetlenmiş, ardından el-Āmidī’nin ilgili risalesi tahlil edilmiş ve farklı bir delil ortaya konulmuş, son olarak da risalenin tenkitli Arapça metni sunulmuştur.Item Zeynuddin el-Keşşî'nin Hadaiku'l-Hakâik adlı eserinin mantık bölümünün tasdikler kısmının tahkîki, tercümesi ve önermeler kısmının değerlendirmesi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2023) Şahin, Ali Rıza; Pehlivan, Necmettin; OtherŞahin, Ali Rıza, Zeynuddin el-Keşşî'nin Hadaiku'l-Hakâik Adlı Eserinin Mantık Bölümünün Tasdikler Kısmının Tahkîki, Tercümesi ve Önermeler Kısmının Değerlendirmesi, Doktora Tezi, Danışman: Doç. Dr. Necmettin Pehlivan, Volume-1: X+222, Volume-2: 297 s.; Volume-3: 210 s. Tez, üç ciltten oluşmaktadır. Birinci cilt olan önermeler üzerine yapılan değerlendirme bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Araştırmanın Kapsamı, Araştırmanın Önemi ve Amacı, Araştırmanın Metodu ve Araştırmada Kullanılan Kaynaklar Hakkında Teknik Bilgiler, Tahkik ve Tercüme Hakkında Teknik Bilgiler gibi başlıklar altında tezimiz hakkında genel bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Birinci bölümde; Yüklemli Önermeler genel başlığı altında; söz, önermenin tanımı ve kısımları, yükleme ve türleri, yüklemli önermenin cüzleri, yüklemli önermelerde nitelik ve nicelik, madule ve muhasala önerme, yüklemli önermelerin modalitesi, Fârâbî ve İbn Sînâ'da modal kavramlar, Keşşî'de modalite konusu ve yüklemli modal önermelerin birbirlerini gerektirmeleri başlıklarına yer verilmiştir. İkinci bölümde; Şartlı Önermeler; genel başlığı altında bitişik şartlı önermeler, bitişik şartlı önermelerin terkibi, bitişik şartlı önermelerde nitelik ve nicelik, bitişik şartlı önermelerde doğruluk ve yanlışlık, bitişik şartlı önermelerde birbirini gerektirme ilişkisi, önermelerin cüzleri itibariyle tek ve çok olması, ayrık şartlı önermeler, hakîkiye, mâniatu'l-cem, mâniatu'l-huluv, ayrık şartlı önermelerin terkibi, ayrık şartlı önermelerde nitelik ve nicelik, ayrık şartlı önermelerde doğruluk ve yanlışlık, ayrık şartlı önermelerde gerektirme ilişkisi, şartlı önermelere ait hükümler gibi başlıklara yer verilmiştir. Üçüncü bölümde; Yüklemli Önermelere Ait Hükümler genel başlığı altında, üst karşıtlık, alt karşıtlık, çelişki düz döndürme ve ters döndürme konuları ele alınmıştır. Dördüncü bölümde; İçerik Bakımından Önermeler genel başlığı altında evveliyât, mahsusât, mücerrebât, hadsiyyât, mütevâtirât, fıtriyyât, meşhûrat, müsellemât, makbulât, maznunât, muhayyelât ve vehmiyyât türü önermeler ele alınmıştır. İkinci ciltte Hadâiku'l-Hakâik'in tahkiki yapılmıştır. Tahkik çalışması Hadaiku'l-Hakâik'in elimizde bulunan tek nüshasına dayanılarak yapılmıştır. Ancak Hadaik'te hacim olarak hatırı sayılır yer tutan dokuzuncu fasıl olan "Övülen Bilgiler" isimli bölümde geçen meşhur ve makbul diyebileceğimiz önermelerden oluşan sözlerin kaynakları verilmeye çalışıldı. Arapça metin, okuması ve anlaşılmasının kolay olması için konularına göre paragraflandırılmıştır. Bu paragraflar da tercüme ile karşılaştırılabilmesi ve eş güdümü sağlamak için numaralandırılmıştır. Ayrıca gerekli görülen yerlerde noktalama işaretleri kullanılmıştır. Üçüncü cilt Hadaiku'l-Hakâik'in tercümesinden oluşmaktadır. Tercüme metni de Arapça ile eş güdümü sağlamak için paragraflandırılmıştır. Metinde anlaşılması zor kelimelerin eş anlamlısı veya bir açıklama yapılmak istenildiğinde parantez () işareti kullanılmıştır. Bizim tarafımızdan yapılan ilaveler < > işareti ile gösterilmiştir. Ayrıca tercümede de gerekli görülen yerlerde noktalama işaretleri kullanılmıştır. Sonuç kısmında Hadaiku'l-Hakâik'in içerik olarak bir değerlendirilmesi yapılmış ve onu diğer mantık eserlerinden ayıran yönlerine vurgu yapılmaya çalışılmıştır.Item Zeynuddin el-keşşî’nin Hadâiku’l-Hakâik adlı eserinin mantık bölümünün tasavvurat kısmının tahkîki, tercümesi ve değerlendirmesi(Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2017) Şahin, Ali Rıza; Pehlivan, NecmettinTez, bir giriş, üç bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Giriş’te tezin sınırları ve amacı ele alınmıştır. Birinci bölümde, Zeynuddin El-Keşşî’nin hayatı, eserleri ve Hadaiku’l-Hakâik adlı yazma eserinin fiziksel şartları ile, çoğaltılma ile ortaya çıkan karışıklıkların nasıl giderildiği açıklanmıştır. İkinci bölümde kavram(tasavvur) lar mantığı ele alınmıştır. Hadaiku’l-Hakâik’in yapısı göz önüne alınarak bu bölüm (1) Bilgiden Mantığa Giden Süreç, (2) Kavramlar mantığının ilkeleri ve (3) Kavramlar mantığının amacı: Tarifler alt başlıklarıyla incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Hadaiku’l-Hakâik’in tahkiki ve tercümesi yapılmıştır. Tahkik çalışmasında iki nüsha kullanılmıştır. Arapça metin elden geldiğince konulara göre paragraflandırılmış ve bu paragraflar da tercüme ile eş-güdümü sağlamak için numaralandırılmıştır. Elden geldiğince noktalama işaretleri de kullanılmıştır. Arapça ile eşgüdümü sağlamak için tercüme de paragraflandırılmış, paragraflara da numara verilmiştir. Sonuç kısmında Hadaiku’l-Hakâik’in hem içerik olarak bir değerlendirilmesi yapılmış ve onu diğer mantık eserlerinden ayıran yönlerine vurgu yapılmaya çalışılmıştır.AbstractThis dissertation has been designed as an introduction, three chapters and conclusion. In introduction, we have presented some information about technical aspects of thesis. In first chapter, author’s life, his boks and how I crited the text of Hadâiku’l-Hakâik. In the second chapter, I examined the division of science and logic, his understanding of knowledge, logic and topics of logic. The logic of the concepts (tasavvurat) has been discussed. Cosidering the form of Hadâiku’l-Hakâik this chapter has divided into three sections: 1) From sciences to logic, 12) Principles of logic of the concepts, 3) Purpose of logic of the concepts. In three chapter, critical edition of Zeynuddin el-Keşşî’s Hadaiku’l-Hakâik has been made. Arabic text, as far as possible, divided into paragraphes according to topics and these paragraphes has been numerated to be in conformity with translation. In addition, numbers of lines have been given, as far as possible, punctuation Marks have been used, implicit or explicit references of the author have been indicated. And the translation of Zeynuddin el-Keşşî’s Hadaiku’l-Hakâik to ensure the conformity with Arabic text the translation has been numerated and numbers of the paragraphes. In the conclusion we have presented an analysis of Zeynuddin el-Keşşî’s Hadaiku’l-Hakâik, considering it’s matter, and tried to point out the different aspects of Zeynuddin el-Keşşî’s Hadaiku’lHakâik compared with other logical works.Item ʿİlm-i Naẓarın Tekamülüne Doğru: Burhānuddīn en-Nesefī’ye (ö.687/1289) Ait Yeni Eserler(Ankara Üniversitesi, 2020-11-30) Pehlivan, Necmettin; İlahiyat FakültesiBurhānuddīn en-Nesefī (ö.687/1289) fıkıh, fıkıh usulü, mantık, kelam, tefsir gibi alan-larda eser vermiş çok yönlü bir alimdir. Fakat onu döneminin diğer alimlerden ayıran yönü, Ruknuddīn el-ʿAmīdī ile birlikte fıkıh usulü dışındaki eserlerde de ele alınmaya başlanan ʿilm-i naẓar (ḫilāf/cedel) ile daha yoğun bir şekilde ilgilenmiş, bu alana ilişkin hem nicelik hem de nitelik bakımından önemli eserler yazmış olmasıdır. Onun el-Fuṣūl ve Menşeʾu’n-Naẓar isimli eserleri yazıldığı dönemden itibaren ʿilm-i naẓarın en temel klasik metinleri haline gelmiş ve öğrencileri başta olmak üzere birçok müellif tarafından üzerlerine şerḥ ve ḥāşiyeler kaleme alınmıştır. Yaptığımız araştırmalar sonucunca en-Nesefī’nin ʿilm-i naẓar ile ilişkili başka eserlerinin de bulunduğunu tespit ettik. Şimdiye kadar varlığından dahi haberdar olunmayan bu eserler, hem en-Nesefī özelinde ʿilm-i naẓar kitabiyatını zenginleştirecek hem de onun bu ilmin tekamülüne katkısının boyut-larının daha iyi anlaşılmasına imkan sağlayacaktır. Bu çalışmada tespit edebildiğimiz bu eserler ele alınmış ve bunların en-Nesefī’ye aidiyeti tartışılmıştır.