Cilt:04 Sayı:01 (2021)

Permanent URI for this collection

https://dspace.ankara.edu.tr/handle/20.500.12575/75605

Browse

Browsing Cilt:04 Sayı:01 (2021) by Subject "Anlamsal Ağ"

Now showing 1 - 1 of 1
  • No Thumbnail Available
    Item
    Arşiv Belgelerinin Aranması Üzerine Anlamsal Arama Botu Geliştirilmesi ve Hukuki Terimler Üzerinden Değerlendirilmesi
    (Ankara Üniversitesi, 2021-06-30) Ertuğrul, Mehmet; Ulusoy, Demet Çelik; Other; Other
    Arşivlerde tutulan belgeler tarihi öneme sahip olup; hukuki, siyasi, bilimsel, idari vb. nitelikte, maddi ve/veya manevi değeri olan ulusal ve hatta uluslararası niteliği olan veriler içerir. Günümüzde, arşivlerdeki belgeler, geleneksel belge arama zorlukları nedeniyle, dijital ortama aktarılarak, dijital arşiv katalogları, diğer adıyla arşiv yönetim sistemleri, oluşturulmuştur. Dijital kataloglar sayesinde, belgelerin yıpranmadan saklanması ve düzenlenmesi ve istenen bilgilere hızlı erişim için gerekli belgenin bulunması nispeten kolay hale geldi. Ayrıca, gerekli bir belgeyi talep eden diğer kuruluşlarla anında paylaşılabilmesi zaman ve usul ekonomisi sağlamış ve belge yönetimindeki sıkıntıları azaltmıştır. Ancak günümüz dijital kataloglar, Web 2.0 teknolojisi ile geliştirilmiş, sorgu tabanlı çalışan yazılımlardır. Bu tür sistemlerde ihtiyaç duyulan veriyi içeren belgenin taramasında söz dizimsel arama yapılmaktadır. Bu nedenle, ilgili belgenin bulunmasında ıskalamalar olabilmektedir. Özellikle, hukuki kavram içeren belge aramalarında, hem daha çok sayıda tarihsel nitelikli arşiv belgesi bulunması, hem de eski lügatlerin halen kullanılabilmesi nedeniyle, sistemden dönen belge sonuçları daha karmaşık veya ciddi belge ıskalamalarına neden olabilmekte ve bu durum, kullanıcıları ilgili belge bulmada zorlamaktadır. Oysa gelişen yapay zekâ teknolojisi sayesinde, bu katalogları akıllıca işletmek ve mevcut yapısını geliştirmek mümkündür. Anlamsal Web, meta veri depolamayı kolaylaştırarak ve bilgi alma sürecinin kalitesini artıran, anlamsal yetenekler ekleyerek mevcut dijital katalogları güçlendirebilir. Bu makalede, ontoloji ile biçimlendirilmiş olan arşiv belgeleri üzerinde anlamsal arama yapabilen bir yazılım botu sunulmaktadır. Bot, kural tabanlı çalışan anlamsal arama motoru olup, dijital kataloglar üzerinde yapılan veri taramasında kullanıcıların arama kelimelerini girdi kullanır. Bot, ontolojideki tüm kavramları, kavramsal bağları, türemiş kelime özelliği, eş anlamlı özelliği, tekil-çoğul ilişkisi vb. yapıları girdi kelimeler ile tarar ve aramayı zenginleştirir. Değerlendirme sürecinde, eski lügat dahil ederek hukuki terimler üzerinden bot ile çeşitli belge arama çalışmaları yapılmıştır. Daha sonra, söz dizimsel arama yapan başka iki dijital katalog üzerinde aynı terimler belge aramada tekrarlanmıştır, böylece; dönen sistem sonuçları kıyaslanmıştır. Elde edilen sonuçlar umut verici olup, bot ’un mevcut kataloglar üzerinde uygulanabilirliğini, etkililiğini ve verimliliğini göstermektedir.