TÜRKÇEDE EYLEMLERDE GÖRÜLEN -SA-N/-NIZ-A BİÇİMBİRİMİ KAYNAŞIK MIDIR?,EK MİDİR?
No Thumbnail Available
Date
2021
Authors
Kurtgel, Ayberk
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Türkçede eylem köklerine biçimlenerek onlara emir, rica, yalvarma, istek, sabırsızlık ve öneri gibi anlamlar yükleyen -sA-n/-nIz-A biçimbirimi vardır. Yaptığımız ilk araştırmalar bize “-sA”nın, dilek veya şart bildiren biçimbirim; “-n/-nIz”ın ise 2.tekil/çoğul kişi uyumuna girmiş ek işlevindeki biçimbirimlerolduğunu düşündürmüştür. “-A” ise seslenme edatı olarak değerlendirilmiştir. Ancak detaylı literatür taramaları sonucunda “-sA-n/-nIz-A”nın, kaynaşık (clitic) işlevli biçimbirim olarak çözümlendiği de görülmüştür. Yukarıdaki açıklamalar çerçevesinde bu çalışmanın amacı, -sA-n/-nIz-A biçimbiriminin, ek olarak mı yoksa kaynaşık olarak mı çözümlenmesi gerektiğini saptamaktır. (1) ve (2)'de verilen örnekler üzerinden oluşturulan araştırma soruları şunlardır: (1) Bu akşam bize yemeğe gel-se-n-e.(2) Sus-sa-nız-a. a) -sA-n/-nız-A yapısı içindeki -sA biçimbirimi, dilek-şartkipi kategorilerinden hangisine aittir?b) Eğer “-sA”nın ve “-A”nın kaynaşık olduğu düşünülürse, -n/-nIz eylemcil kişi uyumları, ek görevini üstlenebilir mi?Davranışsal gözlem tekniğiyle gerçekleştirilen bu araştırmanın yöntemi, (1) ve (2)'de verilen örneklerin kullanıldığı Ertelenmiş Ekleştirme (Ing. Suspended Afxation) ölçeği çerçevesinde oluşturulmuştur. Elde edilen bulgular sonucunda “-sA”nın sonsuz hece (non-terminal) olduğu ve k paradigması kişi uyumundaki –n/-nIz ile sözcük oluşumunu tamamladığı için ek görevi gördüğüsaptanmıştır. -A seslenme ilgecinin de bu ek yapısına dahil olduğu kanısına varılmıştır.
Description
Keywords
-SA-n/-nIz-A Biçimbirimi; Kaynaşıklık; Dilek/Şart Biçimbirimi; Ertelenmiş Ekleştirme