İbn Kuteybe'nin mezhep anlayışı ve diğer mezheplere bakışı
No Thumbnail Available
Files
Date
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Temel İslâm Bilimleri (İslâm Mezhepleri Tarihi) Anabilim Dalı
Abstract
Hicrî üçüncü asır, dinî, siyâsî ve toplumsal değişimlerin yaşandığı bir dönem olmuştur. Yaşanan ilmî ve siyâsî gelişmeler dönemin din anlayışını da etkilemiş ve Ashâbu'l-Hadis halk nezdinde geniş kabul görmüştür. Bu doğrultuda Mu'tezilî ya da Mürciî kimseler merkezde yoğunluklarını kaybetmişlerdir. Bu durumla bağlantılı olarak, Ashâbu'l-Hadis içerisinde Kur'an'ın telaffuzu konusunda görüş ayrılıkları yeni bir tartışmaya da zemin hazırlamıştır. Kur'an'ın mahiyeti tartışmalarına katılan isimlerden biri de İbn Kuteybe'dir. Bu sebeple bu çalışmada onun görüşleri, yakınlık kurduğu isimler ve tenkit ettiği gruplar üzerinden üçüncü asrın dinî durumu anlaşılmaya çalışılmıştır. Kendisini Ashâbu'l-Hadis içerisinde konumlandıran İbn Kuteybe, diğer gruplara karşı bu zümreyi savunmuş ve bu yönde eserler vermiştir. Bunun yanında üçüncü asır ortalarında grup içerisinde yaşanan bölünmeleri fark etmiş ve "Kur'an'ın telaffuzu mahluktur." diyerek tarafını belirlemiştir. Bu görüşleri ile İbn Kuteybe dönemin Ashâbu'l-Hadis'i içerisinde muhalif kesime dahil olmuştur. Pek çok konuda eser veren İbn Kuteybe, mezhepler konusuyla da ilgilenmiştir Buradan hareketle onun Şia, Hariciyye, Cehmiyye, Mürcie ve Kaderiyye gibi fırkaları nasıl tanımladığı ve kimleri bu mezheplere dahil ettiği sorularına cevap aranmıştır. Onun mezheplere bakışında reddiyeci ve savunmacı bir üslup benimsediği görülmüştür. AbstractThird century after hijrah has been a period of significant religious, political and social changes. Scholarly and political developments have affected the religious understanding of the period and Ashābu'l-Hadith became a widely accepted notion/group in the eyes of community. Accordingly, Mutazilite or Murji’ite people lost their influence in the center. In connection with this situation, disagreements about pronunciation of Quran within Ashābu'l-Hadith made way for a new discussion. İbnQutayba was one of the scholars who participated in the discussions about the nature of Qur'an. Therefore, in the present study religious conjunction of third century tried to be understood on the basis of his opinions, people who he developed intimacy with and groups that he criticized. İbn Qutayba who positioned himself within Ashâbu'l-Hadith, has defended this community against other groups and he has also supported it with his works. Besides, in the middle of third century he has noticed the divisions experienced in the group and he took his position by saying “The pronunciation of Quran is created”. Associated with afore mentioned opinions of him, İbn Qutayba included in the opponent part of Ashâbu'l-Hadith. İbn Qutayba who wrote books in many subjects, was also interested in the sects in third century. With reference to this, the present study seeks answers for questions of how İbn Qutayba defined sects like Shia, Kharijiya, Jahmiyyah, Murji’ah and Qadariyah and whom he included in these sects. We can see that in his approach to sects he adopted a rejectionist and defensive style.
Description
Keywords
FELSEFE, PSİKOLOJİ, DİN