Behiç Erkin ve Devlet Demiryollarının kuruluşu

Abstract

5 Nisan 1876 tarihinde Dstanbul’da doğan Behiç Erkin, çocukluk yıllarındayanında büyüdüğü enistesi Maresal Hidayet Pasa’nın görev yerleri nedeniyle;sırasıyla Bağdat (1881-1886), Erzincan (1886-1887), Dstanbul (1887-1888) ve Basra(1888-1892) vilayetlerinde ailesi ile birlikte bulunmustur.Behiç Erkin Ocak 1894 tarihinde Askeri Rüstiye’yi, 1895 yılında Askeri Ddadi’yive 25 Aralık 1898 tarihinde Piyade teğmen rütbesi ile Harp Okulu’nu ve son olarak29 Kasım 1901 tarihinde Harp Akademisi’ni bitirmistir.13 Nisan 1902 tarihinde Selanik’teki 15’inci Topçu Alayına katılarak Ordudakigörevine baslayan Behiç Erkin, 1910 yılına kadar sırasıyla Bölük, Tabur ve AlayKomutanlıklarında bulunmustur.Selanik’te 1904-1908 yılları arasında diğer görevlerine ek olarak Dltisak(Birlestirme) Hattı Muhafız Kuvvetleri Müfettisliğinde bulunmus, müteakiben 1910-1912 yıllarında ise Demiryolu Askeri Komiserlik görevine atanmıstır. Bu görevlerisırasında, Demiryolu kurulusu ve isletmesi üzerinde yapmıs olduğu incelemeleri,I. Dünya Savası sıralarında “Demiryolunun Askeri Açıdan Tarihi, Kullanımı veTeskilâtı” adlı bir kitapta toplayarak, bu alandaki ilk Türkçe eseri yazmıstır.Balkan Savası süresince Demiryolları Komiserlik görevine devam eden BehiçErkin, Yunan kuvvetlerinin Selanik’e girmesi üzerine 26 Kasım 1912’de harp esiriolarak Yunanistan’ın Pire sehrine götürülmüstür. Esaret sonrası 18 Kasım 1913tarihinde Dstanbul’a gelen Behiç Erkin 11 Subat 1913’te Harbiye Nezareti HarbiyeDairesi Ordu Subesi Asker Alma Kısım Amirliğine tayin edilmis ve I. Dünya Savasısüresince Genelkurmay Karargâhında Lojistik görevde bulunmustur.Behiç Erkin, 15 Temmuz 1920-25 Subat 1921 ve 1 Aralık 1921-14 Ocak 1926tarihleri arasında iki dönemde Anadolu-Bağdat Demiryolları Umum Müdürlüğügörevini yapmıstır. Bunlardan Birinci dönem olarak adlandırdığımız dönemdeoldukça zor sartlar altında çalısmıstır. Bunun sonucunda sağlığı bozulan Behiç Erkinbu zor günlerde bu görevinden istifa etmek zorunda bırakılmıstır. Dkinci defa göreviüstlendiğinde, isletme sorunu yasayan demiryollarının basına adeta bir kurtarıcı gibigetirilmistir. Milli Mücadelenin en çetin sartlarında birçok sorunun üstesindengelerek Genel Müdürlük görevini basarıyla yerine getirmistir.Hiçbir Türk isletemez denilen yıllarda, personelin büyük bir kısmıgayrimüslimlerden olusan demiryollarının dilinin Türkçelestirilmesi, Millilestirilmesigibi birçok konuda öncülük etmistir. Milli Mücadele’de hatlara el konularak, hattınidaresi için olusturulmus olan Umum Müdürlük “Devlet Demiryolları MüdüriyetiMemuriyesi” adıyla yeniden teskilatlandırmıstır. Behiç Erkin’in çabası ve önderliğiile ilk Genel Müdürü sıfatını tasıdığı bu yeni Cumhuriyet teskilatı, bugün TürkiyeCumhuriyeti Devlet Demiryolları adıyla faaliyetlerini sürdürmektedir.14 Ocak 1926-4 Kasım 1928 tarihleri arasında Bayındırlık Bakanlığı yapan BehiçErkin, 1928-1939 yıları arasında Budapeste Elçiliği ve 1939-1943 yılları arasındaParis Büyükelçiliği görevlerinde bulunmustur. Ayrıca; 31 Aralık 1925 tarihindeII. Dönem Dstanbul Milletvekili, 5 Eylül 1927 tarihinde III. Dönem DstanbulMilletvekili ve 2 Eylül 1943 tarihinde de VII. Dönem Çankırı Milletvekili olmus ve5 Ağustos 1946’da milletvekilliği sona ermistir.Türk ulusu için elinden gelen hizmeti, gerek katıldığı savaslarda, gerekse debürokrat, milletvekili, bakan ve büyükelçi olarak yapmanın huzuru içinde BehiçErkin 11 Kasım 1961 günü Dstanbul’da hayata gözlerini kapadı. Gazeteler Behiçerkinin vefatını “Mustafa Kemal’in arkadaslarından birisi daha öldü” diyeduyurdular. Anıtmezarı vasiyeti üzerine rayların sesini devamlı duyabileceği GenelMüdürlük görevine basladığı Eskisehir’de hatların birlestiği üçgende, Konya-Kütahya-Dstanbul makası içinde Enveriye istasyonunda bulunmaktadır. (Behiç Erkin was born in Istanbul, on April 5, 1876. In childhood years, togetherwith his family he lived in the provinces of, in order, Baghdad (1881- 1886),Erzincan (1886- 1887), Istanbul (1887-1888) and Basra (1888-1892) due to the dutystations of his aunt’s husband, Marshall Hidayet Pasha by whom he was grown up.Behiç Erkin, respectively, graduated from Military Secondary School by January1894, Military High School in 1895, and Military Academy on December 25, 1898with Infantry Secend-Lieutenant degree, and finally, War College on November 29,1901.Behiç Erkin took an office in the army by participating in the 15th ArtilleryRegiment in Salonica. Up to the date November 26, 1912, chronologically, he heldthe offices of Company, Battalion and Regiment Commanderships.He was on duty of Salonica Junction Line Safeguard Unit Inspectorship betweenthe years 1904-1908, and following, he held the office of Military RailroadCommissariat between 1910 and 1912. He brought together his analysis on therailroad establishment and management which he acquired in the course of theseduties, and at the time of the World War I, he wrote the first Turkish treatise on thisfield by setting a book named as “The History, Use and Organization of The Railroadfrom The Viewpoint of Military”.After the yoke, Behiç Erkin came to Istanbul on November 18, 1913. He wasinducted into The Directorship of Recruiting Service in Ministry of War MilitaryDepartment Army Office and, during the World War I, he held logistical position inGeneral Staff Military Headquarter.Behiç Erkin served as General Director of Anatolia-Baghdad Railways for twoterms from July 15, 1920 to February 25, 1921 and from December 1, 1921 toJanuary 14, 1926. In the First Term, he worked under highly hard conditions. As aresult of this, his health deteriorated and he was forced to resign from railway servicethat he loved during these tough period. In the second term of his service he wascalled almost as a rescuer of railway management which had taken a dangerousposition in the course of war. He successfully achieved his service as GeneralDirector by overcoming a lot of problems in the most compelling circumstances ofNational Struggle. He initiated a lot of issues such as transilation into Turkish andnationalization of lierature of railways where workers maily consist of non-Muslimsin the years when it was told that none of Turks can manage railways.Behiç Erkin served as Minister of Public Works from January 14, 1926 toNovember 4, 1928. Railway construction activities were maintained during thisperiod. On June 1, 1927 “Directorate of State Railroads and Harbours” that wasfounded when he was General Directoriat was established.Behiç Erkin served as Ambassador of Budapest from 1928 to 1939 andAmbassador of Paris from 1939 to 1943. Besides, he was Second Term IstanbulParliamentarian on December 31, 1925; Third Term Istanbul Parliamentarian onSeptember 5, 1927 and 7th Term Çankırı Parliamentarian on September 2, 1943. OnAugust 5, 1946 his duty as a Parliamentarian ended.Behiç Erkin who was in releif of doing his best for Turkish nation in the wars heparticipated, as a bureaucrat, as a Parliamentarian, as a Minister and as anAmbassador died on November 11, 1961 in Istanbul. Media announced his deathtelling “one more friend of Mustafa Kemal died”. On his bequeath, his mausoleum isin Eskisehir at Enveriye Port in Konya-Kütahya-Istanbul junction at the tiranglewhere rail lines meet, where he can always hear the voices of rails.)