RIZA PEHLEVİ DÖNEMİNDE İRAN’DA MODERNLEŞME HAREKETİ VE BU HAREKETTE TÜRK DEVRİMİNİN İZLERİ
No Thumbnail Available
Date
2022
Authors
Journal Title
Journal ISSN
Volume Title
Publisher
Ankara Üniversitesi
Abstract
Türkiye ve İran’ın 20. yüzyılın ilk yarısındaki modernleşme ve ulus devlet kurma çabaları birbirine yakın bir görünüm arz etmektedir. Şah Rıza Pehlevi’nin yönetimindeki İran, Atatürk yönetimindeki Türkiye Cumhuriyeti’ni bu çabada önemli bir model olarak benimsemiş ve takip etmeye çalışmıştır. Ancak İran’dan farklı olarak yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin arkasında bir yüzyıldan fazla süredir devam eden bir modernleşme birikimi söz konusudur. İki ülke arasındaki bu fark sadece modernleşme hareketinin hızını ve kalıcılığını değil, ulus devletin inşası süreçlerini ve sonuçlarını da etkilemiştir. Bu makalede 20. yüzyılın başlarında İran’ı modern bir ulus devlet yapma çabasındaki Rıza Pehlevi yönetiminde söz konusu çaba kapsamında atılan adımlar ile bunlar üzerinde Türkiye’de Atatürk’ün liderliğindeki devrimlerin izlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu doğrultuda öncelikle ilk İran ve Türkiye’nin modernleşme geçmişleri ele alınmıştır. Ardından İran’da 1920-40 yılları arasında gerçekleştirilmeye çalışılan ulus-devlet kurma süreci ile bu süreçte Türkiye’deki ulus devlet kurma süreci arasındaki benzerlikler yahut farklılıklar üzerinde durulmuştur. Son olarak Atatürk’ü örnek alan Rıza Şah’ın başardıklarının yahut başaramadıklarının bir değerlendirmesi yapılmaya çalışılmıştır.
Description
Keywords
Atatürk, Rıza Pehlevi, Devrim, İran, Türkiye